Tom 4 Nr 1-2 (2021)
Artykuły

Katecheza w szkołach publicznych w wybranych państwach Rady Europy. Próba wypracowania zasad

HTML
  • Tomasz Rakoczy
Tomasz Rakoczy
Bio
DOI: https://doi.org/10.37873/legal.2021.4.1-2.84

Opublikowane 10-10-2022

Słowa kluczowe

  • świeckość państwa,
  • współpraca państwa i kościoła,
  • kompetencje nauczycieli

Jak cytować

Rakoczy, T. (2022). Katecheza w szkołach publicznych w wybranych państwach Rady Europy. Próba wypracowania zasad. The Legal Culture, 4(1-2). https://doi.org/10.37873/legal.2021.4.1-2.84

Prawa autorskie (c) 2022 The Legal Culture

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Abstrakt

Obecność katechezy w szkołach publicznych partycypuje w wolności sumienia i wyznania. Prezentowane opracowanie wylicza szereg zasad prawnych, na których opiera się obecność katechezy w szkole publicznej. Należą do nich: uznanie prawa rodziców do poszanowania ich przekonań religijnych i filozoficznych; ochrona pluralizmu w nauce; zapewnienie otwartego środowiska szkolnego; odrzucenie indoktrynacji w funkcjonowaniu szkoły; przekazywanie wiedzy w sposób obiektywny, krytyczny i pluralistyczny. Obecność katechezy można rozpatrywać także jako wynik korelacji zasad ustrojowych współczesnych państw demokratycznych. Należą do nich: świeckość, neutralność światopoglądowa, uznanie roli rodziców jako pierwszych wychowawców, współpraca państwa z Kościołami i związkami wyznaniowymi. W szczególności świeckość państwa nie wyklucza obecności sfery światopoglądowej ze sfery publicznej, w tym katechezy ze szkół publicznych. Realizacja wskazanych zasad rodzi szereg problemów w praktyce.

HTML

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

  1. Bibliografia:
  2. Akty prawne:
  3. Accordo tra la Santa Sede e la Repubblica Italiana che apporta modificazioni al Concordato Laterannense. Protocollo addizionale, 18.02.1984, AAS 77 (1985) 521-578.
  4. Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993, Dz. U. 1998 Nr 51, poz. 318.
  5. Konkordat zwischen dem Heiligen Stuhl und dem Deutschen Reich, 20.07.1933, AAS 25 (1933) 389-414.
  6. Konstytucja Republiki Federalnej Niemiec z dnia 23 maja 1949, tłum polskie za: B. Banaszak, A. Malicka, Konstytucja Niemiec, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2008.
  7. Konstytucja Republiki Włoskiej z dnia 22 grudnia 1947, tłumaczenie polskie za: Witkowski Z., Konstytucja Republiki Włoskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2004.
  8. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997, Dz. U. Nr 78, poz. 483.
  9. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4 listopada 1950 wraz z Protokołem, Dz. U 1993 Nr 6, poz. 284.
  10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14.04.1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 36, poz. 155).
  11. Ustawa z 7.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425; zm.: Dz. U. z 1992 r. Nr 26, poz. 113, Nr 54, poz. 254).
  12. Orzecznictwo:
  13. Decyzja ETPC z dnia 26 czerwca 2001, „Wolność wyznania. Warunki dopuszczalności skargi indywidualnej do ETPC, (Saniewski v. Polska), 40319/98, LEX 48032.
  14. Wyrok ETPC z dnia 7 grudnia 1976, „Prawo do nauki. Edukacja seksualna w szkole publicznej”, 5095/71, LEX 80800.
  15. Wyrok ETPC, Wielka Izba, z dnia 29 czerwca 2007, 15472/02, „Zakres stosowania prawa do nauki” (Folgero v. Norwegia), LEX nr 289637.
  16. Wyrok ETPC z dnia 9 października 2007 „Obowiązkowe nauczanie religii w szkołach” (Hasan Eylem Zengin v. Turcja), 1448/04, Legalis Nr 122507.
  17. Wyrok ETPC z dnia 3 listopada 2009 „Wolność myśli, sumienia i wyznania. Prawo do nauki. Obecność symboli religijnych (krzyża) w szkole publicznej”, (Lautsi v. Włochy), nr 30814/06, LEX nr 523579.
  18. Wyrok ETPC z dnia 15 czerwca 2010 „Brak dostępu do lekcji etyki w szkole dla osób nieuczęszczających na lekcje religii a dyskryminacja”, (Grzelak v. Polska), 7710/02, Legalis 227037.
  19. Wyrok ETPC, Wielka Izba z dnia 18 marca 2011 „Wolność myśli, sumienia i wyznania. Prawo do nauki. Obecność symboli religijnych (krzyża) w szkole publicznej, (Lautsi v. Włochy), 30814/06, LEX nr 784874.
  20. Wyrok ETPC, Wielka Izba, z dnia 12 czerwca 2014, „Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Odmowa przedłużenia księdzu umowy o pracę ze względu na założenie rodziny i publiczną działalność w ruchu na rzecz dobrowolnego celibatu księży”, (Fernandez Martinez v. Hiszpania), 56030/07, LEX nr 1469224.
  21. Wyrok SO w Krakowie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 października 2016, VII Pa 326/15, Legalis 2051657.
  22. Wyrok TK z 2.12.2009, U 10/07.
  23. Wyrok TK z 30.01.1991, K 11/90.
  24. Wyrok TK z 20.04.1993, U 12/92.
  25. Literatura:
  26. Borecki P., Pietrzak M., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych a Trybunał Konstytucyjny, „Państwo i Prawo” 5 (2010), s. 22.
  27. Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce, Warszawa 2001.
  28. Krukowski J., Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999.
  29. Krukowski J., Kościół i Państwo. Podstawy relacji prawnych, RW KUL, Lublin 2000.
  30. Maziarz A., Zasady nauki religii w szkołach w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Glosa” 1 (2011), s. 128-132.
  31. Mezglewski A., Nauczanie religii w publicznych przedszkolach i szkołach, w: Prawo wyznaniowe, A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz (red.), CH. Beck, Warszawa 2011, s. 174-185.
  32. Misiaczek K., Włoski model nauczania religii katolickiej, „Studia katechetyczne” 7 (2010), s. 58-79.
  33. Orzeszyna K., Świeckość szkoły a nauczanie religii we Francji, „Roczniki Nauk Prawnych” 2 (2004), s. 5-21.
  34. Rakoczy T., Status katechezy w szkołach publicznych, w: Układowe formy regulacji stosunków między Państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4-5 Konstytucji RP), P. Stanisz, M. Ordon (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin 2013, s. 443-451.
  35. Stark Ch., Art der Gewährleistungen, in.: Grundgesetz. Band 1. Kommentar, H. Mangoldt (red.), C.H. Beck, München 2018, s. 479-491.
  36. Warchałowski K., Nauczanie religii w formie obligatoryjnej w umowach konkordatowych z państwami europejskimi, „Prawo Kanoniczne” 3-4 (1997), s. 203-238. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1997.40.3-4.06