Tom 2 Nr 2 (2019)
Artykuły

Analiza zjawiska eutanazji w Niemczech w latach 1939-1945

HTML PDF
  • Piotr Sobański
Piotr Sobański
Uniwersytet Zielonogórski
Bio
DOI: https://doi.org/10.37873/legal.2019.2.2.33

Opublikowane 08-11-2021

Słowa kluczowe

  • niemieckie obozy zagłady,
  • eutanazja,
  • Akcja T4,
  • 14f13,
  • Holocaust

Jak cytować

Sobański, P. (2021). Analiza zjawiska eutanazji w Niemczech w latach 1939-1945. The Legal Culture, 2(2). https://doi.org/10.37873/legal.2019.2.2.33

Prawa autorskie (c) 2022 Kultura Prawna

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Abstrakt

Artykuł koncentruje się na zjawisku eutanazji w III Rzeszy w latach 1939-45 i odnosi się do różnych form systematycznego ludobójstwa. Artykuł opisuje ewolucję niemieckich metod zabijania dzieci oraz dorosłych, których życie uznano za "niewarte życia", do końca II wojny światowej. Eutanazja występowała w podobnej formie we wszystkich częściach, okupowanej przez Niemców, Europy i była ściśle związana z programem unicestwienia i zagłady innych narodów.

HTML PDF

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

  1. Benzenhöfer U., Der gute Tod?: Geschichte der Euthanasie und Sterbehilfe, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2009.
  2. Błaszczyk T., Zapoznane ofiary nazistów. Pamięć o zagładzie chorych psychicznie: Tiegenhof (Dziekanka) i Hadamar, Sensus Historiae, Vol. XXV, 2016, s. 73-96.
  3. Brokmeier P., Die Vorstufe der Endlösung. Zum Frankfurter Euthanasieprozeß 1967/68 (http://library.fes.de/gmh/main/pdf-files/gmh/1970/1970-01-a-028.pdf) [data dostępu: 6 września 2019 r.].
  4. Burlon M., Die „Euthanasie“ an Kindern während des Nationalsozialismus in den zwei Hamburger Kinderfachabteilungen (https://ediss.sub.uni-hamburg.de/volltexte/2010/4578/pdf/Kindereuthanasie_Hamburg.pdf) [data dostępu: 3 września 2019 r.].
  5. Ciesielska M., Szpital obozowy dla kobiet w KL Auschwitz-Birkenau (1942-1945), Biblioteka Muzeum Historii Medycyny WUM, Warszawa 2015.
  6. Czech H., NS-Medizinverbrechen in der Heil- und Pflegeanstalt Gugging. Hintergründe und historischer Kontext (http://www.menschenfolter.de/PDF/NS-Medizinverbrechen-Heil-und-Pflegeanstalt-Gugging.pdf) [data dostępu: 26 marca 2019 r.].
  7. Egger G., Ausgrenzen – Erfassen – Vernichten. Arme und Irre in Vorarlberg, Vorarlberger Autoren Gesellschaft, Bregenz 1990.
  8. Friedlander H., The Origins of Nazi Genocide: From Euthanasia to the Final Solution, The University of North Carolina Press, Chapel Hill 2000.
  9. Gajewska G., „Nagie życie” w zakładach dla psychicznie i nerwowo chorych pod rządami nazistów, Studia Europaea Gnesnensia, Nr 10, 2014, s. 313-332. DOI: https://doi.org/10.14746/seg.2014.10.14
  10. Haar I., Polityka ludnościowa w Generalnym Gubernatorstwie: polityka narodowościowa wobec Żydów i polityka osadnictwa a inicjatywy regionalne i centralne, Pamięć i Sprawiedliwość Nr 1 (14), 2009, s. 157-175.
  11. Halmi A., Kontinuitäten der (Zwangs-)Psychiatrie. Eine kritische Betrachtung (https://www.irrenoffensive.de/kontinuitaeten_zwangspsychiatrie.pdf) [data dostępu: 4 września 2019 r.].
  12. Harms I., Biologismus. Zur Theorie und Praxis einer wirkmächtigen Ideologie, BIS-Verlag der Carl von Ossietzky Universität Oldenburg, Oldenburg 2011.
  13. Hoffmann U., Schulze D., „... wird heute in eine andere Anstalt verlegt“: nationalsozialistische Zwangssterilisation und „Euthanasie“ in der Landes-Heil- und Pflegeanstalt Bernburg – eine Dokumentation, Regierungspräsidium Dessau, Dessau 1997.
  14. Hördler S., Rachbauer M., Schwanninger F., Die Ermordung der „Unproduktiven” – Zwangsarbeiter als Opfer der NS-Euthanasie [w:] Zwangsarbeit im Nationalsozialismus. Begleitband zur Ausstellung, red. S. Hördler, V. Knigge, R.-G. Lüttgenau, J.-C. Wagner, Wallstein, Göttingen 2016, s. 232-243.
  15. Jabloner C., Bailer-Galanda B., Blimlinger E., Graf G., Knight R., Mikoletzky L., Perz B., Sandgruber R., Stuhlpfarrer K., Teichova A., Vermögensentzug während der NS-Zeit sowie Rückstellungen und Entschädigungen seit 1945 in Österreich. Forschungsbericht der Historikerkommission der Republik Österreich. Zusammenfassungen und Einschätzungen, Oldenbourg Verlag, Wien 2003. DOI: https://doi.org/10.7767/boehlau.9783205160168
  16. Joniec J., Muzeum – Miejsce Pamięci w Bełżcu SS-Sonderkommando Bełżec. Portret zbiorowy, Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 35, Nr 4, 2013, s. 81-95.
  17. Karowicz-Bienias S. A., Nazi Crimes on People with Disabilities in the Light of International Law – a Brief Review, Białostockie Studia Prawnicze, Nr 4, 2018, s. 187-195. DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2018.23.04.16
  18. Kozak P., Teologia biopolityczna Giorgio Agambena, Diametros, Nr 21, 2009, s. 96-113.
  19. Kroth D. A., Untersuchungen zum Verlegungsverhalten der Nervenklinik München während des Zeitraumes der „Aktion T 4” (https://d-nb.info/1000694364/34) [data dostępu: 3 września 2019 r.].
  20. Kujawski R., Polskie środowisko neuropsychiatryczne wobec ustaw sterylizacyjnych w latach trzydziestych XX wieku, Psychiatria Polska, Nr 48 (1), 2014, s. 205-220.
  21. Lehmkuhl G., Von der Verhütung zur Vernichtung „lebensunwerten Lebens”, Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie 50 (3), 2001, s. 156-169.
  22. Loddenkemper R., Konietzko N., Seehausen V., Die Lungenheilkunde und ihre Institutionen im Nationalsozialismus, Pneumologie 72 (02), 2018, s. 106-118. DOI: https://doi.org/10.1055/s-0044-100315
  23. Łobacz M., Obecność osób z niepełnosprawnością – darem i szansą na ocalenie podstawowych wartości [w:] Wielowymiarowe ujęcie niepełnosprawności, red. M. Z. Stepulak, J. Łukasiewicz, Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji, Lublin 2017, s. 73-90.
  24. Malczewski J., Eutanazja. Gdy etyka zderza się z prawem, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2012.
  25. Maranda M., Nazistowskie obozy zagłady. Opis i próba analizy zjawiska, Uniwersytet Warszawski Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Warszawa 2002.
  26. Matz B. W., Die Konstitutionstypologie von Ernst Kretschmer. Ein Beitrag zur Geschichte von Psychiatrie und Psychologie des Zwanzigsten Jahrhunderts (http://webdoc.sub.gwdg.de/ebook/diss/2003/fu-berlin/2002/205/) [data dostępu: 30 sierpnia 2019 r.].
  27. Morawiec A., „Dezynfekcja”. Literatura polska wobec eksterminacji osób psychicznie chorych, Przestrzenie Teorii, Nr 27, 2017, s. 261-295. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2017.27.18
  28. Moros Peña M., Lekarze Hitlera. Zbrodnicza Medycyna, Wydawnictwo RM, Warszawa 2019.
  29. Musielak M., Sterylizacja ludzi ze względów eugenicznych w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i w Polsce (1899-1945). Wybrane problemy, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2008.
  30. Nedoschill J., Castell R., „Kindereuthanasie“ während der nationalsozialistischen Diktatur: Die „Kinderfachabteilung“ Ansbach in Mittelfranken, Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie 50 (3), 2001, s. 192-210.
  31. Pużyński S., Eutanazja – refleksje psychiatry, Rocznik Teologii Katolickiej, Tom XI/1, 2012, s. 77-93. DOI: https://doi.org/10.15290/rtk.2012.11.1.07
  32. Raniszewska-Wyrwa A., Eutanazja w ocenie społecznej, Kultura i Edukacja, Nr 4, 2007, s. 72-86.
  33. Rzesnitzek L., Lang S., „Electroshock Therapy” in the Third Reich, Medical History 61 (01), 2017, s. 66-88. DOI: https://doi.org/10.1017/mdh.2016.101
  34. Schmuhl H.-W., „Euthanasie” und Krankenmord [w:] Medizin und Nationalsozialismus. Bilanz und Perspektiven der Forschung, red. R. Jütte, Wallstein Verlag, Göttingen 2011, s. 214-255.
  35. Steger F., Görgl A., Strube W., Winckelmann H.-J., Becker T., „Transferred to Another Institution”: Clinical Histories of Psychiatric Patients Murdered in the Nazi „Euthanasia” Killing Program, Israel Journal of Psychiatry and Related Sciences, Vol. 48, No 4, 2011, s. 268-274.
  36. Stöckle T., Zacher E., Hagemann A., Esders S., „Euthanasie“ im NS-Staat: Grafeneck im Jahr 1940, Landeszentrale für politische Bildung Baden-Württemberg, Stuttgart 2000.
  37. Süß W., Gesundheitspolitische Entscheidungsstrukturen, öffentlicher Gesundheitsdienst und Sozialversicherung [w:] Medizin und Nationalsozialismus. Bilanz und Perspektiven der Forschung, red. R. Jütte, Wallstein Verlag, Göttingen 2011, s. 39-52.
  38. Süß W., Medizin im Krieg [w:] Medizin und Nationalsozialismus. Bilanz und Perspektiven der Forschung, red. R. Jütte, Wallstein Verlag, Göttingen 2011, s. 11-23.
  39. Tapfer J., Schloss Hartheim – von der Pflege- zur Tötungsanstalt: Historischer Abriss und exemplarische Quellenarbeit mit Briefen von Angehörigen der Ermordeten, historia.scribere 8, 2016, s. 225-248. DOI: https://doi.org/10.15203/historia.scribere.8.473
  40. Thommes R., Weiß H., Tarnbezeichnungen der NS-Zeit (https://www.degruyter.com/downloadpdf/books/9783110951677/9783110951677.365/9783110951677.365.pdf) [data dostępu: 5 września 2019 r.].