Tom 6 (2023)
Artykuły

Walka o suwerenność Rzeczypospolitej w pierwszych utworach publicystycznych Stanisława Konarskiego

HTML
  • Aleksandra Mrozowska
Aleksandra Mrozowska
Ordo Iuris
DOI: https://doi.org/10.37873/legal.2023.6.105

Opublikowane 29-12-2023

Słowa kluczowe

  • Konarski,
  • Rzeczpospolita,
  • suwerenność,
  • publicystyka osiemnastowieczna,
  • publicystyka,
  • republikanizm,
  • Rosja,
  • Austria,
  • Prusy
    • ...More
    Less

Jak cytować

Mrozowska, A. (2023). Walka o suwerenność Rzeczypospolitej w pierwszych utworach publicystycznych Stanisława Konarskiego. The Legal Culture, 6. https://doi.org/10.37873/legal.2023.6.105

Prawa autorskie (c) 2023 The Legal Culture

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Abstrakt

Artykuł ma na celu zbadanie stanowiska Stanisława Konarskiego wobec osiemnastowiecznych sąsiadów Rzeczypospolitej – Rosji, Prus i Austrii w świetle jego pierwszych pism publicystycznych – Rozmowy pewnego ziemianina ze swoim sąsiadem o teraźniejszych okolicznościach oraz Epistolae familiares sub tempus interregni. Ponadto przedstawiane są również refleksje Konarskiego dotyczące konieczności obrony suwerenności i niezależności Rzeczypospolitej. W wyniku analizy utworów zakonnik jawi się jako gorący orędownik polskiej niezawisłości, zaniepokojony kolejnymi próbami ingerencji obcych mocarstw w rację stanu Ojczyzny. Krytykuje wrogie działania sąsiadów Rzeczypospolitej, a także bierność i marazm współobywateli. Artykuł wykazuje, że stosunek publicysty do Rosji, Prus i Austrii jest jednoznacznie negatywny; sąsiedzi bowiem stają się symbolem zagrożenia i niebezpieczeństwa dla polskiej państwowości.

HTML

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

  1. Źródła:
  2. Konarski S., Epistolae familiares sub tempus interregni [w:] M. Garbaczowa, Epistolae familiares Stanisława Konarskiego, cz. 2, Kielce 1995.
  3. Konarski S., Rozmowa pewnego ziemianina ze swoim sąsiadem o teraźniejszych okolicznościach, Lipsk 1733.
  4. Konarski S., Volumina legum, t. I–VI, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/47649/edition/64283/content, dostęp: 25 października 2023 r.
  5. Literatura:
  6. Augustyniak U., Historia Polski 1572–1795, Warszawa 2008.
  7. Chrzanowski I., Wielka reforma szkolna Stanisława Konarskiego, Warszawa 1924.
  8. Cieński M., Od czego zależy niezawisłość Rzeczpospolitej: Stanisława Konarskiego „O uszczęśliwieniu własnej ojczyzny” [w:] Najwyższa Pani swoich praw… Idee wolności, niepodległości i suwerenności Rzeczpospolitej 1569–1795, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2019.
  9. Dygdała J., Antystanisławowska i prosaska publicystyka doby bezkrólewia 1733 roku (dzieła, autorzy, rozpowszechnianie), „Kwartalnik Historyczny” 2002, t. 109, z. 2.
  10. Dygdała J., Dwaj pijarzy Konarscy. Z tajemnicy publicystyki politycznej bezkrólewia 1733 roku, „Kwartalnik Historyczny” 1994, t. 101, z. 1.
  11. Dygdała J., Dylematy austriackiej polityki wobec Rzeczypospolitej podczas bezkrólewia 1733 roku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia” 1993, t. 28(259).
  12. Dygdała J., Wokół Epistolarum familiarum Stanisława Konarskiego z 1733, „Wiek Oświecenia” 1993, t. 9.
  13. Garbaczowa M., Epistolae familiares Stanisława Konarskiego, cz. 1, Kielce 1997.
  14. Grześkowiak-Krwawicz A., „Nowe wino w starych butelkach”. O języku politycznym Stanisława Konarskiego, „Wiek Oświecenia” 2016, t. 32.
  15. Grześkowiak-Krwawicz A., Konarski – polityk [w:] Stanisław Konarski pedagog-polityk-filozof. Mowa o potrzebie kształtowania od najmłodszych lat uczciwego człowieka i dobrego obywatela. Materiały z konferencji naukowej. Uniwersytet Warszawski 2001, red. J. Ziętarska, Warszawa 2004.
  16. Grześkowiak-Krwawicz A., Regina libertas, Gdańsk 2006.
  17. Grześkowiak-Krwawicz A., Staropolska koncepcja wolności i jej ewolucja w myśli politycznej XVIII wieku, „Kwartalnik Historyczny” 2006, t. 113, z. 1.
  18. Grześkowiak-Krwawicz A., Wolność-suwerenność-niepodległość w dyskursie politycznym Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Próba uporządkowania pojęć [w:] Najwyższa Pani swoich praw… Idee wolność, niepodległości i suwerenności Rzeczpospolitej 1569–1795, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2019.
  19. Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, t. 2, Warszawa 1986.
  20. Konopczyński W., Liberum veto, Kraków 2002.
  21. Konopczyński W., Polscy pisarze polityczni XVIII wieku, Warszawa 1966.
  22. Konopczyński W., Stanisław Konarski, Kraków–Warszawa 2016.
  23. Konopczyński W., Wstęp do wyboru pism politycznych Stanisława Konarskiego w „Bibliotece Narodowej” [w:] S. Konarski, Dzieła wybrane, seria I, nr 35, Kraków.
  24. Kosińska U., August II w poszukiwaniu sojusznika. Między traktatem wiedeńskim a hanowerskim (1725–1730), Warszawa 2012.
  25. Kosińska U., hasło: Jan Tarło, Polski Słownik Biograficzny, 52/2, 2018.
  26. Kosińska U., Idea suwerenności i niepodległości Rzeczpospolitej w wystąpieniach sejmowych czasów Augusta II [w:] Najwyższa Pani swoich praw… Idee wolność, niepodległości i suwerenności Rzeczpospolitej 1569–1795, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2019.
  27. Kosińska U., Kandydatura Emanuela Portugalskiego (Don Manuela de Bragança) do tronu polskiego w latach 1729–1733 [w:] Wokół wolnych elekcji w państwie polsko-litewskim XVI– XVIII wieku, red. M. Markiewicz, Katowice 2016.
  28. Kosińska U., L’affairesecrète, czyli nieznany plan rozbioru Polski z lat 1724–1726 [w:] W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. U. Kosińska, D. Dukwicz, A. Danilczyk, Warszawa 2014.
  29. Kosińska U., Sejm 1719–1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego, Warszawa 2003.
  30. Kosińska U., Sondaż czy prowokacja? Sprawa Lehmanna z 1721., czyli o rzekomych planach rozbiorowych Augusta II, Warszawa 2009.
  31. Kosińska U., Stanisław Poniatowski – niezwykły ojciec króla Stanisława Augusta [w:] Pamiętniki Stanisława Augusta i ich bohaterowie, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2015.
  32. Kosińska U., U źródeł zjawiska odwoływania się do potencji ościennych w polskich sporach wewnętrznych – casus roku 1730, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2019, t. 54, z. 1. DOI: https://doi.org/10.12775/SDR.2019.1.01
  33. Kot S., Reforma szkolna Stanisława Konarskiego, Kraków 1923.
  34. Kryda B., Konarski – wychowawca i nauczyciel [w:] Stanisław Konarski pedagog-polityk-filozof. Mowa o potrzebie kształtowania od najmłodszych lat uczciwego człowieka i dobrego obywatela. Materiały z konferencji naukowej. Uniwersytet Warszawski 2001, red. J. Ziętarska, Warszawa 2004.
  35. Lechicka J., Pisma polityczne z czasów przedostatniego bezkrólewia, „Kwartalnik Historyczny” 1927, t. 41.
  36. Libera Z., Przedmowa [w:] S. Konarski, Pisma wybrane, t. 1–2, oprac. J. Nowak-Dłużewski, Warszawa 1955.
  37. Link-Lenczowski A., hasło: Stanisław Poniatowski, Polski Słownik Biograficzny, 27/4, 1983.
  38. Łukowski J., Stanisław Konarski – polski Machiavelli? [w:] W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. U. Kosińska, D. Dukwicz, A. Danilczyk, Warszawa 2014.
  39. Michalski J., hasło: Stanisław Konarski, Polski Słownik Biograficzny, 13/4, 1968.
  40. Michalski J., Stanisław August Poniatowski, Warszawa 2009.
  41. Michalski J., Stanisław Konarski wobec sarmatyzmu i problemu europeizacji Polski [w:] Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, Warszawa 1972.
  42. Niedziela R., Pisma polityczne w okresie bezkrólewia i wojny o tron polski po śmierci Augusta II Mocnego (1733–1736), Kraków 2005.
  43. Nowak-Dłużewski J., Komentarze [w:] S. Konarski, Pisma wybrane, t. 1–2, oprac. J. Nowak-Dłużewski, Warszawa 1955.
  44. Nowak-Dłużewski J., Stanisław Konarski, Warszawa 1951.
  45. Staszewski J., August III Sas, Wrocław 1989.
  46. Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII–XIX w., red. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa–Kraków 1993.
  47. Zielińska Z., „Nowe świata polskiego tworzenie”. Stanisław August – reformator 1764–1767 [w:] Stanisław August i jego Rzeczpospolita. Dramat państwa, odrodzenie narodu. Materiały z wykładów, red. A. Sołtys, Z. Zielińska, Warszawa 2013.
  48. Ziętarska J., Konarski – filozof [w:] Stanisław Konarski pedagog-polityk-filozof. Mowa o potrzebie kształtowania od najmłodszych lat uczciwego człowieka i dobrego obywatela. Materiały z konferencji naukowej. Uniwersytet Warszawski 2001, red. J. Ziętarska, Warszawa 2004.