Słowa kluczowe: sprawozdanie, konferencja naukowa
Keywords: report, science Conference
Dnia 14 czerwca 2022 r. odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. „Ład prawny w obliczu wyzwań XXI wieku” zorganizowana przy współpracy z Instytutem Ordo Iuris. Prelegentami byli doktorzy, doktoranci i studenci reprezentujący osiem ośrodków akademickich z całej Polski.
Tematyka wystąpień była różnorodna, dotyczyła między innymi: uregulowań prawnych relacji państwo-Kościół, współczesnej roli prawa naturalnego, możliwości reform ustrojowych czy też zawiłości prawa i postępowania karnego.
Konferencja odbyła się w formie zdalnej (on-line) oraz składała się z trzech części. Pierwsza z nich rozpoczęła się referatem Patryka Kosa z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Przybliżył on interpretację ustrojowych klauzul generalnych w polskim systemie prawa. Ponadto, odwołując się bezpośrednio do tytułu konferencji, przedstawił swoje rozważania na ich temat w ramach ładu prawnego XXI wieku.
Kolejnym prelegentem był dr Bartosz Zalewski reprezentujący ten sam ośrodek akademicki. Przedmiotem jego wystąpienia było zagadnienie prawa naturalnego jako fundamentu porządku prawnego XXI w. W tym kontekście został przypomniany powrót do doktryn prawno-naturalnych, jaki miał miejsce po II wojnie światowej oraz pokrótce omówiono główne z nich. Następnie w sposób bardziej szczegółowy zanalizowano kwestię oddziaływania doktryn prawa naturalnego w tradycji polskiej, zwracając uwagę na dwie, w ocenie panelisty, najistotniejsze, a mianowicie chodziło o koncepcję klasyczną prawa naturalnego Cycerona oraz późniejszą koncepcję św. Tomasza z Akwinu. Pierwsza z nich była ważna szczególnie w okresie tzw. demokracji szlacheckiej (XVI-XVII w.), kiedy to polska kultura polityczna opierała się na recepcji wzorców antycznych zapożyczonych głównie z republikańskiego Rzymu. Druga koncepcja (Tomaszowa) miała natomiast większe znaczenie w XX stuleciu. W dalszej części wystąpienia dr Zalewski skupił się na wpływie pierwszej ze wspomnianych koncepcji na polską tradycję republikańską.
Następnym panelistą był Łukasz Bernaciński z Uniwersytetu Łódzkiego, który wygłosił prelekcję zatytułowaną „Konstytucyjne i konkordatowe uwarunkowania regulacji stosunków państwa z Kościołem katolickim w sferze finansowej”. Prelegent zaczął od omówienia zasad polskiego modelu relacji państwo-kościół, skupiając się na zasadzie bilateralizmu, choć, jak sam podkreślił, właściwsze jest mówienie o wymogu konsensualności w kształtowaniu relacji państwowo-kościelnych. Następnie mówca opowiedział się za poglądem, zgodnie z którym sprawy finansowe wchodzą w zakres pojęcia stosunków państwo-kościół oraz przedstawił syntetyczny przegląd stanowisk doktryny w zakresie wymogu ukształtowania relacji państwa z Kościołem katolickim w konkordacie. Jak podkreślił, władze publiczne mają obowiązek pozytywnego ustosunkowania się do możliwości uregulowania stosunków państwa z Kościołem katolickim w formie umowy międzynarodowej oraz prowadzenia negocjacji w dobrej wierze, z intencją zawarcia konkordatu. Autor po omówieniu art. 27 i 22 ust. 2 Konkordatu - ich treści, funkcji, relacji między tymi przepisami i ich konsekwencji praktycznych zaprezentował zbiór tez stanowiących konkluzje wygłoszonego wykładu.
Pierwszy panel zamknęło wystąpienie dra Michała Skwarzyńskiego z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Uzasadniał on konieczność zmian w ustawie o broni i amunicji wobec zagrożeń dla ludności cywilnej w dobie wojny (hybrydowej).
Druga część konferencji zdominowana została przez przedstawicieli ośrodka lubelskiego i wrocławskiego. Pierwszym prelegentem został Emil Salczyński z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, którego przemówienie dotyczyło zasady równości prawa wyborczego. Reprezentujący ten sam ośrodek – Wojciech Kasprzyk, przedstawił z kolei pojęcie suwerena w filozofii Carla Schmitta w kontekście ładu prawnego XXI w. Pozostała część została poświęcona zagadnieniom konstytucyjnym przybliżanym przez przedstawicieli Uniwersytetu Wrocławskiego. Bartłomiej Lech omówił tematykę roli Kościoła i narodu w funkcjonowaniu współczesnego państwa, Jan Żurko postulował uproszczenie przepisów konstytucyjnych, a Mateusz Turczyniak przedstawił pojęcie Konstytucji Nowego Wzoru.
Ostatni panel rozpoczęło wystąpienie Natalii Oberman z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, która zaprezentowała referat pt. „Deepfake a prawo”. Kolejny prelegent - Rafał Stachyra z Uniwersytetu Warszawskiego, przeanalizował z kolei wyzwania ładu prawnego w planowaniu przestrzennym w XXI wieku.
Następnie Przemysław Pietrzak, reprezentujący Szkołę Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości, omówił praktykę stosowania tymczasowego aresztowania w obliczu wyzwań XXI w. Przytoczył obowiązujące regulacje prawne, poglądy doktryny prawa i postępowania karnego, a także przykładowe orzeczenia sądów krajowych i międzynarodowych. Na ich tle z kolei wskazał najistotniejsze problemy, z jakimi musi się zmierzyć polskie sądownictwo przy stosowaniu tymczasowego aresztowania jako najbardziej restrykcyjnego środka zapobiegawczego.
Referat kolejnego panelisty - Witolda Łukasika z Collegium Humanum, dotyczył wyzwań legislacyjnych w dobie epidemii. W swym przemówieniu szczególny nacisk położył na obowiązującą hierarchię źródeł prawa w Polsce, a co za tym idzie - wymóg, aby prawodawca, kształtując prawo, w tym takie, które ogranicza wolności obywatelskie, stosował się do tejże hierarchii. Kolejnym wyzwaniem dla ustawodawcy okazało się tworzenie procedur, które nie będą kłócić się z już obowiązującym prawem. Panelista poruszył problem doręczania decyzji o objęciu kwarantanną, gdzie faktyczny sposób doręczania decyzji, kłócił się z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, regulującymi obszar doręczeń decyzji administracyjnych. Na koniec wskazał, że warto, aby strony internetowe podmiotów publicznych zawierały informacje, jaka podstawa prawna stoi za działaniami podejmowanymi przez instytucje publiczne, czy obostrzeniami przez nie nakładanymi. Tak np. w przypadku szkół zaleca zamieszczenie informacji, na jakiej podstawie prawnej dyrekcja szkoły przekazuje dane ucznia do Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Mówca podkreślił, że w czasie, gdy ograniczane są wolności obywatelskie, brak lub ograniczone informacje w zakresie legalności takich i podobnych działań prowadzą do dodatkowego oraz niepotrzebnego niepokoju społecznego.
Tematem wystąpienia dr Magdaleny Lis z Uniwersytetu Łódzkiego była nowelizacja przepisów prawa w zakresie biernego prawa wyborczego wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Zmiana przepisów prawa, która weszła w życie w 2018 r. została szeroko omówiona zarówno przez przedstawicieli doktryny, jak i polityki. Rozważaniom na temat nowelizacji nie sprzyja fakt minimalizmu konstytucyjnego, niemniej postanowienia noweli nie są sprzeczne z Konstytucyjną RP. Przyjęte przepisy nie są nowością na świecie – bierne prawo wyborcze wójta burmistrza i prezydenta miasta jest w różny sposób prawnie uregulowane. Wystąpienie sprowokowało dyskusję na temat pozytywnych aspektów wprowadzonych zmian.
Jan Melon reprezentujący Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w swoim wystąpieniu opisał dynamicznie zmieniającą się̨ kulturę, w tym kulturę̨ prawną czasów ponowoczesnych, w której istotną rolę odgrywa pojęcie godności człowieka, gdyż to właśnie osoba ludzka stanowi obecnie, jak zauważył prelegent, jej centrum. W swoim wystąpieniu mówca przedstawił dwie koncepcje interpretacji godności człowieka, na których opiera się̨ w dużej mierze porządek prawny wybranych państw czy kultur.
Ostatni prelegent – Paweł Tempczyk z Uniwersytetu Warszawskiego, wygłosił referat pt. „Konstrukt tzw. mowy nienawiści – skuteczniejsza ochrona prawnokarna osób pokrzywdzonych czy zagrożenie dla wolności słowa?” W swym wystąpieniu przytoczył on historyczne źródła oraz ewolucję pojęcia „mowy nienawiści” oraz omówił przyczyny jego współczesnych, politycznych konotacji. Następnie dokonał analizy polskich przepisów karnych odnoszących się do przestępstw z nienawiści i porównał je z postulowanymi założeniami przepisów karnych wynikających z konstruktu tzw. „mowy nienawiści”.
Prelegenci zostali zaproszeni do stworzenia publikacji pokonferencyjnych. Najlepsze referaty zostaną opublikowane na łamach Kultury Prawnej.