Słowa kluczowe: słowo wstępne, Czesław Martyniak, neotomizm, filozofia prawa
Keywords: foreword, Czesław Martyniak, Neo-Thomism, philosophy of law
Kolejny numer „Kultury Prawnej”, czasopisma naukowego Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, poświęcony jest myśli i twórczości Czesława Martyniaka (1906-39), wybitnego polskiego przedwojennego filozofa prawa oraz naukowca. Opublikowane w numerze teksty polskich i zagranicznych autorów łączą się z tymi zagadnieniami badawczymi, które dla Czesława Martyniaka były najbliższe.
Zainteresowania naukowe Czesława Martyniaka koncentrowały się wokół problemów filozofii prawa, związków między prawem oraz moralnością, rozpatrywanych szczególnie w świetle refleksji nad prawem podejmowanej przez św. Tomasza z Akwinu. Martyniak znany był również z przeprowadzonej z perspektywy tomistycznej krytyki normatywizmu, pozytywistycznie zorientowanej teorii Hansa Kelsena.
Czesław Szymon Martyniak urodził się 24 maja 1906 r. w Lublinie, będąc pierworodnym i jedynym synem Stanisława i Leokadii Martyniaków[1]. Poza Czesławem mieli oni także trzy córki. Czesław Martyniak uczęszczał do Gimnazjum im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie, gdzie w 1924 r. z powodzeniem złożył egzamin maturalny, by następnie podjąć studia prawnicze na Uniwersytecie Lubelskim (od 1928 r. – Katolicki Uniwersytet Lubelski)[2]. Pomimo, że studia były wówczas zasadniczo prowadzone w cyklu czteroletnim, to Martyniak ukończył je już po trzech latach[3]. Stopień magistra – z uwagi na to, że w zakresie prawa państwowego nie mógł być nadawany przez KUL – uzyskał na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie[4]. Martyniak jednocześnie studiował filozofię. W latach 1928-1931 przebywał w Paryżu, gdzie dzięki stypendium rządu francuskiego uczęszczał na wykłady na Uniwersytecie Paryskim oraz w Instytucie Katolickim, gdzie uzyskał magisterium z filozofii[5].
To właśnie w paryskim Instytucie Katolickim w 1931 r. Czesław Martyniak obronił dysertację doktorską zatytułowaną Le fondement objectif du droit d’après Saint Thomas d’Aquin, napisaną pod opieką Jacquesa Maritaina[6]. . Jeszcze w tym samym roku wrócił do Polski, by obronić magisterium z ekonomii na KUL oraz objąć stanowisko starszego asystenta przy Katedrze Teorii i Filozofii Prawa[7]. W 1933 r. został powołany na stanowisko zastępcy profesora na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL[8]. Opublikowana w 1938 r. praca Moc obowiązująca prawa a teoria Kelsena stała się z kolei rozprawą habilitacyjną Czesława Martyniaka[9]. Stopień docenta (będący wówczas odpowiednikiem obecnego stopnia doktora habilitowanego) uzyskał na podstawie uchwały Rady Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[10].
Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu wojsk niemieckich do Lublina Czesław Martyniak początkowo wciąż prowadził działalność dydaktyczną, ale już 11 listopada 1939 r. został aresztowany przez Niemców wraz z innymi pracownikami naukowymi KUL[12]. Uczonego osadzono w więzieniu mającym siedzibę na Zamku Lubelskim[13]. Pozostawił po sobie żonę oraz osierocił dwie córki.
Nie ulega wątpliwości, że twórczość Czesława Martyniaka oraz naukowe zagadnienia poruszane przez tego uczonego są interesującym przedmiotem badań, wartościowym również obecnie. Dlatego, prezentowane w niniejszym numerze „Kultury Prawnej” prace ogniskują się wokół koncepcji prawa w twórczości św. Tomasza z Akwinu oraz jego następców, jak również związane są z szeroko pojętym problemem relacji między prawem i moralnością, także w bardzo współczesnym kontekście.